کد مطلب:161351 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:128
اربعین حسینی در چه سالی واقع شده است
چرا در مورد اربعین حسینی اختلاف فاحشی وجود دارد؟ برخی می پذیرند، برخی در زمان آن اختلاف دارند و برخی دیگر اصل آن را انكار می كنند؛ در حالیكه برخی از احادیث بدان و ارزش آن اشاره دارد و حتی زیارتی به این عنوان نیز روایت شده است؟ این اختلافات چگونه قابل توجیه است؟
پاسخ:
اینكه برخی اصل اربعین را انكار كنند، چنین نیست و عمده اختلافی كه وجود دارد، این است كه اهل بیت علیهم السلام، در اربعین سال 61 - یعنی بیستم ماه صفر - در كربلا بودند، و یا اربعین سال 62؟
اقوال متعددی است كه به اختصار نقل می كنیم:
1 - اهل بیت علیهم السلام در همان سال 61 و بعد از مراجعت از شام، روز بیستم صفر به كربلا وارد شدند. این قول تاریخ حبیب السیر، آثار الباقیه ابوریحان بیرونی، الملهوف سید بن طاووس و مثیر الاحزان ابن نما و نیز بعضی دیگر است. 2 - اهل بیت علیهم السلام قبل از رفتن به شام، روز بیستم صفر از كربلا عبور كرده اند؛ كه قول ناسخ التواریخ است و احتمال بعیدی به نظر می رسد.
3 - اهل بیت علیهم السلام در سال 62، یعنی یكسال بعد، در روز بیستم صفر به كربلا آمده اند. در قمقام زخام می خوانیم: ورود اهل بیت علیهم السلام در اربعین سال 61 مشكل، بلكه خلاف عقل است؛ زیرا امام حسین علیه السلام در روز عاشورا به شهادت رسید و عمرسعد برای دفن كشتگان خود در آنجا توقف و روز یازدهم به كوفه حركت كرد. چند روز هم در كوفه معطل ماندند. سپس از یزید دستور رسید كه اهل حرم را به دمشق اعزام دارد؛ كه عبیدالله از راه حران و جزیره و حلب كاروان را به شام فرستاد كه مسافت دوری است. به روایتی تا شش ماه اهل بیت علیهم السلام را نگهداشتند تا آتش غضب یزید خاموش شد. بعد از مطمئن شدن از عدم شورش مردم، یزید موافقت كرد كه امام سجاد علیه السلام به مدینه بازگردد و اینهمه وقایع نمی تواند در چهل روز صورت گرفته باشد. پس قطعا سال ورود اهل بیت علیهم السلام به كربلا، در سال 62 بوده است. [1] .
لكن از این مقدمات نمی توان نتیجه گرفت كه اهل بیت علیهم السلام، در سال 62 به كربلا آمده اند؛ زیرا نگهداشتن اهل بیت علیهم السلام در كوفه به مدت زیاد، قطعی نیست. با توجه به اینكه عده ی زیادی ورود اهل بیت علیهم السلام را در روز اول صفر ذكر كرده اند. مضافا بر اینكه مرحوم شهید قاضی طباطبائی رضی الله عنه در كتاب خود [2] تمام ایرادات مبنی بر آمدن اهل بیت علیهم السلام در سال 61 را پاسخ داده است. بنابراین به صرف استبعاد نمی توان به نتیجه ی قطعی رسید و آمدن اهل بیت علیهم السلام را به كربلا در اربعین اول انكار كرد.
4 - اهل بیت علیهم السلام ابتدائا به مدینه رفته و از مدینه عازم كربلا شدند و سر مقدس امام را نیز در این سفر با خود داشتند؛ اما نه در اربعین سال 61، بلكه پس از مراجعت به مدینه، عازم كربلا شدند. ابن جوزی از هشام و بعضی دیگر نقل كرده است كه: سر مقدس امام حسین علیه السلام با اسیران به مدینه آورده شد و سپس به كربلا حمل گردیده و به بدن امام ملحق شده است. [3] ولی در این نقل نیامده است كه سر مقدس امام توسط چه كسی به
كربلا حمل شده و آیا اهل بیت علیهم السلام همراه سر مقدس به كربلا آمده اند یا تنها سرها به كربلا فرستاده شده و به بدنها ملحق شده است؟
برخی هم گفته اند كه امكان دارد اهل بیت علیهم السلام اول به مدینه رفته و بعد به كربلا آمده باشند، ولی نه در روز بیستم صفر، كه اربعین باشد؛ زیرا جابر بن عبدالله انصاری هم از حجاز آمده بود و رسیدن خبر به حجاز و حركت جابر از آنجا، قهرا زمانی بیش از چهل روز را می طلبد؛ مگر اینكه بگوییم جابر از مدینه نیامده و از كوفه و یا شهر دیگری عازم كربلا شده بود. [4] كه این قول با تصریح بزرگانی چون ابن طاووس، ابن نما، شیخ بهائی و عده ی دیگری كه آمدن جابر را در روز اربعین و بیستم صفر می دانند، منافات دارد.
با این مقدمات، قول بهتر آن است كه اهل بیت علیهم السلام در همان سال 61 پس از مراجعت از شام و روز بیستم صفر به كربلا وارد شدند. [5] .
در مورد زیارت اربعین نیز باید گفت: اربعین چهلمین روز شهادت امام حسین علیه السلام و یارانش است و گرامیداشت خاطره ی شهید و احیاء اربعین وی، زنده نگهداشتن نام و یاد و راه اوست، و زیارت یكی از راههای یاد و احیاء خاطره است. زیارت امام حسین بویژه در روز بیستم ماه صفر كه اربعین آن حضرت است، فضیلت بسیار دارد. متن زیارت اربعین از طریق صفوان جمال از امام صادق علیه السلام روایت شده است. زیارت دیگری نیز هست كه جابر بن عبدالله انصاری در این روز خوانده است و متن زیارت بعنوان زیارتنامه ی آن امام، در نیمه ی ماه رجب نقل شده است. [6] .
پاسخ:
اینكه برخی اصل اربعین را انكار كنند، چنین نیست و عمده اختلافی كه وجود دارد، این است كه اهل بیت علیهم السلام، در اربعین سال 61 - یعنی بیستم ماه صفر - در كربلا بودند، و یا اربعین سال 62؟
اقوال متعددی است كه به اختصار نقل می كنیم:
1 - اهل بیت علیهم السلام در همان سال 61 و بعد از مراجعت از شام، روز بیستم صفر به كربلا وارد شدند. این قول تاریخ حبیب السیر، آثار الباقیه ابوریحان بیرونی، الملهوف سید بن طاووس و مثیر الاحزان ابن نما و نیز بعضی دیگر است. 2 - اهل بیت علیهم السلام قبل از رفتن به شام، روز بیستم صفر از كربلا عبور كرده اند؛ كه قول ناسخ التواریخ است و احتمال بعیدی به نظر می رسد.
3 - اهل بیت علیهم السلام در سال 62، یعنی یكسال بعد، در روز بیستم صفر به كربلا آمده اند. در قمقام زخام می خوانیم: ورود اهل بیت علیهم السلام در اربعین سال 61 مشكل، بلكه خلاف عقل است؛ زیرا امام حسین علیه السلام در روز عاشورا به شهادت رسید و عمرسعد برای دفن كشتگان خود در آنجا توقف و روز یازدهم به كوفه حركت كرد. چند روز هم در كوفه معطل ماندند. سپس از یزید دستور رسید كه اهل حرم را به دمشق اعزام دارد؛ كه عبیدالله از راه حران و جزیره و حلب كاروان را به شام فرستاد كه مسافت دوری است. به روایتی تا شش ماه اهل بیت علیهم السلام را نگهداشتند تا آتش غضب یزید خاموش شد. بعد از مطمئن شدن از عدم شورش مردم، یزید موافقت كرد كه امام سجاد علیه السلام به مدینه بازگردد و اینهمه وقایع نمی تواند در چهل روز صورت گرفته باشد. پس قطعا سال ورود اهل بیت علیهم السلام به كربلا، در سال 62 بوده است. [1] .
لكن از این مقدمات نمی توان نتیجه گرفت كه اهل بیت علیهم السلام، در سال 62 به كربلا آمده اند؛ زیرا نگهداشتن اهل بیت علیهم السلام در كوفه به مدت زیاد، قطعی نیست. با توجه به اینكه عده ی زیادی ورود اهل بیت علیهم السلام را در روز اول صفر ذكر كرده اند. مضافا بر اینكه مرحوم شهید قاضی طباطبائی رضی الله عنه در كتاب خود [2] تمام ایرادات مبنی بر آمدن اهل بیت علیهم السلام در سال 61 را پاسخ داده است. بنابراین به صرف استبعاد نمی توان به نتیجه ی قطعی رسید و آمدن اهل بیت علیهم السلام را به كربلا در اربعین اول انكار كرد.
4 - اهل بیت علیهم السلام ابتدائا به مدینه رفته و از مدینه عازم كربلا شدند و سر مقدس امام را نیز در این سفر با خود داشتند؛ اما نه در اربعین سال 61، بلكه پس از مراجعت به مدینه، عازم كربلا شدند. ابن جوزی از هشام و بعضی دیگر نقل كرده است كه: سر مقدس امام حسین علیه السلام با اسیران به مدینه آورده شد و سپس به كربلا حمل گردیده و به بدن امام ملحق شده است. [3] ولی در این نقل نیامده است كه سر مقدس امام توسط چه كسی به
كربلا حمل شده و آیا اهل بیت علیهم السلام همراه سر مقدس به كربلا آمده اند یا تنها سرها به كربلا فرستاده شده و به بدنها ملحق شده است؟
برخی هم گفته اند كه امكان دارد اهل بیت علیهم السلام اول به مدینه رفته و بعد به كربلا آمده باشند، ولی نه در روز بیستم صفر، كه اربعین باشد؛ زیرا جابر بن عبدالله انصاری هم از حجاز آمده بود و رسیدن خبر به حجاز و حركت جابر از آنجا، قهرا زمانی بیش از چهل روز را می طلبد؛ مگر اینكه بگوییم جابر از مدینه نیامده و از كوفه و یا شهر دیگری عازم كربلا شده بود. [4] كه این قول با تصریح بزرگانی چون ابن طاووس، ابن نما، شیخ بهائی و عده ی دیگری كه آمدن جابر را در روز اربعین و بیستم صفر می دانند، منافات دارد.
با این مقدمات، قول بهتر آن است كه اهل بیت علیهم السلام در همان سال 61 پس از مراجعت از شام و روز بیستم صفر به كربلا وارد شدند. [5] .
در مورد زیارت اربعین نیز باید گفت: اربعین چهلمین روز شهادت امام حسین علیه السلام و یارانش است و گرامیداشت خاطره ی شهید و احیاء اربعین وی، زنده نگهداشتن نام و یاد و راه اوست، و زیارت یكی از راههای یاد و احیاء خاطره است. زیارت امام حسین بویژه در روز بیستم ماه صفر كه اربعین آن حضرت است، فضیلت بسیار دارد. متن زیارت اربعین از طریق صفوان جمال از امام صادق علیه السلام روایت شده است. زیارت دیگری نیز هست كه جابر بن عبدالله انصاری در این روز خوانده است و متن زیارت بعنوان زیارتنامه ی آن امام، در نیمه ی ماه رجب نقل شده است. [6] .
[1] قمقام زخام، ص 586.
[2] تحقيق درباره ي اول اربعين حضرت سيدالشهداء عليه السلام.
[3] تذكرة الخواص، ص 150.
[4] قمقام زخام، ص 586.
[5] قصه ي كربلا، ص 527.
[6] مفاتيح الجنان.